شیعه در لغت - شیعه شناسی

[ و جابر پسر عبد اللّه انصارى را فرمود : ] جابر دنیا به چهار چیز برپاست : دانایى که دانش خود را به کار برد ، و نادانى که از آموختن سرباز نزند و بخشنده‏اى که در بخشش خود بخل نکند ، و درویشى که آخرت خویش را به دنیاى خود نفروشد . پس اگر دانشمند دانش خود را تباه سازد نادان به آموختن نپردازد ، و اگر توانگر در بخشش خویش بخل ورزد درویش آخرتش را به دنیا در بازد . جابر آن که نعمت خدا بر او بسیار بود نیاز مردمان بدو بسیار بود . پس هر که در آن نعمتها براى خدا کار کند خدا نعمتها را براى وى پایدار کند . و آن که آن را چنانکه واجب است به مصرف نرساند ، نعمت او را ببرد و نیست گرداند . [نهج البلاغه]

»» شیعه در لغت

شیعه در لغت

کلمه شیعه در لغت‏بر دو معنى اطلاق شده است:

الف: موافقت و هماهنگى در عقیده با عمل، بدون اینکه یکى تابع دیگرى باشد، ⁽¹⁾چنانکه در قرآن کریم از حضرت ابراهیم به عنوان شیعه حضرت نوح یاد شده است:

«و ان من شیعته لابراهیم‏». ⁽²⁾

بدیهى است‏حضرت ابراهیم از پیامبران صاحب شریعت‏بوده است، و پیرو شریعت نوح نبوده است، ولى روش او در توحید هماهنگ با روش نوح بوده است. و در آیه دیگر کلمه «اشیاع‏» به معنى اشباه به کار رفته است، چنانکه مى‏فرماید: «و لقد اهلکنا اشیاعکم‏» . ⁽³⁾

ب: پیروى کردن از دیگرى و محبت ورزیدن به او. چنانکه در قرآن کریم آمده است:

«فاستغاثه الذى من شیعته على الذى من عدوه‏» . ⁽⁴⁾

آن کس که از دوستان و هواخواهان موسى بود، علیه کسى که از دشمنان او بود از وى یارى خواست.

در لسان العرب به دو معناى مزبور چنین اشاره شده است:

«الشیعة القوم الذین تجتمعوا على الامر، و کل قوم اجتمعوا على امر فهم شیعة، و کل قوم امرهم واحد یتبع بعضهم راى بعض فهم شیع‏» . ⁽⁵⁾

پى‏نوشت‏ها:

1- کل من وافق غیره فى طریقته فهو من شیعته تقدم او تاخر. (المیزان، ج 17، ص 147) .

2- صافات / 83.

3- قمر / 51.

4- قصص / 15.

5- لسان العرب، کلمه شیع.

نویسنده: على ربانى گلپایگانى
کتاب: فرق و مذاهب کلامى، ص35
      برگرفته از کتابخانهء ادیان